Türkiye’de Petrol Fiyatları ve Cari Açık Arasındaki Simetrik ve Asimetrik Nedensellik İlişkilerinin Analizi

Abstract

Gelişmekte olan ve özellikle de enerjide dışa bağımlılığı yüksek olan ülkelerde petrol fiyatları, cari işlemler dengesinin önemli belirleyicilerindendir. Türkiye ekonomisinin dinamikleri incelendiğinde enerjide dışa bağımlılığın yüksek olduğu ve petrolün hem üretim hem de tüketim girdisi olarak yoğun bir biçimde kullanıldığı görülmektedir. Bu nedenle, artan petrol fiyatlarının Türkiye ekonomisinin cari açığını arttıracağı düşünülmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de petrol fiyatları ile cari açık arasındaki nedensellik ilişkilerinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda 1998Q1 ve 2016Q3 dönemine ait petrol fiyatları ve Türkiye’nin cari açık değerlerine ait veriler, Hacker ve Hatemi-J (2006) simetrik nedensellik testi ve Hatemi-J (2012) asimetrik nedensellik testi kullanılarak analiz edilmiştir. Hacker ve Hatemi-J (2006) simetrik nedensellik testi bulgularına göre petrol fiyatlarından cari açığa doğru tek yönlü nedensellik vardır. Hatemi-J (2012) tarafından geliştirilen asimetrik nedensellik testi sonuçlarına göre ise negatif petrol fiyatları şoklarından pozitif cari açık şoklarına doğru nedensellik ilişkisinin olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, Hatemi-J (2011) tarafından geliştirilen asimetrik etki-tepki fonksiyonları kullanılarak şokların etkileme yönleri tespit edilmiştir.

Oil prices are important determinants of the current account balance in emerging countries and countries dependent on foreign energy resources. When the dynamics of the Turkish economy are analyzed, foreign energy dependence is high and it appears that oil is used intensively both in production and consumption input in Turkey. That is why, increasing oil prices are expected to increase the current account deficit of the Turkish economy. In this study, it is aimed to examine causality relationships between oil prices and current deficit in Turkey. In accordance with this purpose, we analyze the symmetric and asymmetric casual relationships between oil prices and current account deficit in Turkey over the period of 1998Q1 and 2016Q3 by using symmetric causality test developed by Hacker-Hatemi-J (2006) and asymmetric causality test developed by Hatemi-J (2012). According to the findings of Hacker and Hatemi-J (2006) symmetric causality test, there is unidirectional causality from oil prices to current account deficit. Also, according to the findings of Hatemi-J’s (2012) asymmetric causality test, it is found that there are causality relationships from negative oil prices shocks to positive current account deficit. In addition, we determined direction of causalities by using asymmetric impulse-response functions developed by Hatemi-J (2011).