Asabiyet ve Kardeşlik: Tikel-Tümel İlişkisi?

Abstract

Bu yazıda, İbn Haldun'un Mukaddime'de daha çok siyasi içerikli bir kavram olarak kullandığı, insanların toplum halinde yaşaması olgusunu temellendirmekte sıklıkla başvurduğu ve soy ve neden asabiyeti olarak iki kategoride incelediği asabiyet kavramıyla, 18. yüzyıldaki Aydınlanma düşüncesinin evrenselleştirdiği kardeşlik kavramının bağlantılı görülüp görülemeyeceği ve asabiyetin tikel, kardeşliğin ise tümel boyutları olduğu varsayıldığında, aralarında bir tikel-tümel ilişkisi kurulup kurulamayacağı sorularına yanıt aranmaktadır. Siyasi içerik ve erekleri bakımından, ilk bakışta bu iki kavramı karşılaştırmak için uygun bir zemin bulunduğu düşünülebilse de, bu iki kavramın ortaya çıktıkları çağlar ve düşünürlerin temel kaygıları daha dikkatlice incelendiğinde, asabiyet ve kardeşlik kavramları arasında tikel-tümel ilişkisi kurmanın da, neden asabiyetini kardeşlikle denk görmenin de, oldukça zorlamacı girişimler olduğu görülecektir.

The present article is an attempt to search for answers to the following questions: 1. Is there any connection between asabiyyah- a political concepused by Ibn Khaldun in his Muqaddimah under two categories, namely asabiyyah due to kinship and asabiyyah due to common interest, while trying to pro- vide justification for the fact that human beings require a social organizationand fraternity-a concept which the Enlightenment made universal?, 2. When iis assumed that asabiyyah has particular dimensions, and fraternity universalis it possible to establish a particular-universal relation between asabiyyah and fraternity? At first glance, it might seem that we have a ground for doing sogiven that both have political content and have political goals, but when we dig a bit deeper, we see that asabiyyah and fraternity-even as political conceptsare products of different ages, whose circumstances and major problems ar efor the most irrelevant. Therefore, establishing a particular-universal relation between asabiyyah and fraternity is as well a straining interpretation as presuming thafraternity and asabiyyah due to common interest are equivalent.