Yunan Tapınağı Olarak İsimlendirilmiş Yapının Temel Doğasına Yüklenmiş Anlam/lar

Abstract

Yüzyıllar boyunca Klasik Arkeoloji'nin en önemli tartışma konularından biri "Yunan Tapına- ğı'nın kökeni/kökenleri" olmuştur. Bu makalede Yunan tapınağının kökenleri üzerine yapılmış tartışmalardan da bahsedilmektedir. Ancak temel yönelim, "Yunan Tapınağı'nın" ne olduğuna yöneliktir. Tapınak nedir? Tapınakta ne yapılır? sorularından yola çıkarak "Yunan Tapınağı" olarak isimlendirilmiş yapı nedir, nerede konumlandırılmıştır? Tapınım fiilinin ne kadarını karşılar? sorularını türetmekte ve verilmesi güç bir cevap aramaktadır. Bu çerçevede "naos", "peribolos", "temenos" ve "bomos" terimlerinin kökenleri, anlamları ve bu anlamların zihinlerimizde oluşturdukları hiyerarşilerin üretiliş şekilleri metnin yapısına önemli "ek"ler olurlar. Çok tanrılı ve tek Tanrılı dinlerin tapınım ritüelleri ve bu ritüellerin gerçekleştirildiği kutsal yapılar arasındaki "fark", mimarinin metaforik yapısına verilmiş anlamlar üzerinde de büyük bir rol oynamaktadır. Anlamsal kurgular arasındaki dönüşüm, mimarinin dördüncü boyutu olarak tanımlanmış "zaman"ın bağlayıcılığı ile bir arada tutulabilmektedir. Temenos, başlangıçtan itibaren tapınımın en temel öğesidir. Peribolos, kutsal alanın çerçevesini çizen duvardır. Fiziksel bir duvar olmanın çok ötesindedir. Kavramsal bir çerçeve olarak binyılların hiyerarşisini temsil eder. Bomos, tapınımın yapıldığı yerin, kanın ve yakarışın bizzat kendisidir. Her üçü de kutsallığın ve tapınımın öğeleridir. Bu durumda "naos" nedir? Ne zaman ortaya çıkar? Yunan Mimarisinin en özenilen yapısı olmasının yanı sıra kutsallığı ve tapınımı tek başına temsil edeceği noktaya nasıl gelir? Bu tekilliği günümüze değin uzanan nasıl bir geleneğe dönüştürür?