Türkiye'de Orta Sınıfın Mazbut Hizmetkarları: Kapıcılar, Gündelikçiler ve Çocuk Bakıcıları

Abstract

Türkiye’de göç ve kentleşme, işgücü piyasasının temel dinamiklerindendir. Bir taraftan kentlerin çeperlerinde tutunmaya çalışan insanlar, diğer taraftan bu artık emeğin eklemlendiği çalışma biçimleri çalışma ve yoksulluk kavramlarının iç içe geçmesine neden olmaktadır. Çalışan yoksulların önemli bir bölümü kentin düşük ücretli iş kollarında çalışmaktadır. Kentsel hizmet sektörü çalışan yoksulların sayılarının belki de en hızlı arttığı bir istihdam alanıdır. Düşük ücret, sosyal güvenceden yoksun olma, düzensiz çalışma, kayıt dışılık ve esneklik, hizmet sektöründeki işgücü piyasasının olmazsa olmaz kuralları olarak karşımıza çıkmaktadır. Beyaz yakalı, eğitimli ve profesyonel mesleklerde çalışan kentsel orta sınıf, kentlerde tutunmaya çalışan yoksullara yeni istihdam olanakları yaratmaktadır. Bu istihdam en belirgin şekilde “apartmanda” yaratılmaktadır. Bu çalışma, Eskişehir’de kentsel orta sınıf tarafından kapıcı, gündelikçi ve çocuk bakıcısı olarak istihdam edilen meslek gruplarının istihdam yapısını sosyolojik olarak incelemektedir. Bu çerçevede, Eskişehir’de yürütülen uygulamalı bir araştırmanın verilerinden yola çıkılarak, kentsel orta sınıfın vasıfsız emek gücünün örgütsüzlüğünü ve kayıt dışılığını nasıl bir avantaj olarak kullandığı ve çalışan yoksulların bu eşitsiz istihdam ilişkisine nasıl eklemlendiği irdelenmeye çalışılacaktır.

Migration and urbanization have been important components of labour market dynamism in Turkey. Employment and poverty is interrelated with various forms of casual work in which the urban labour force make a living. Majority of the working poor are employed in low paid jobs in urban Turkey. Service sector is possibly the fastest growing sector to provide informal employment for the urban poor. Low pay, lack of social security, irregular work and flexibility have been the major characteristics of the service sector employment. Middle class section of society which mostly lives in residential apartments provides a range of employment for the urban poor. Apartment-door keeping, cleaning and baby sitting are those jobs that low skilled labour force are engaged in Turkey. This study critically examines employment relations between middle class employers and door keepers, cleaners and baby sitters in Eskisehir. This paper also critically explores ways in which how middle class families use advantages of disorganized and casual forms of low skilled urban labour force to enhance their own comfort and convenience at lowest cost.